Terpen- en wierdenland: een verhaal in ontwikkeling

Terpen- en wierdenland: een verhaal in ontwikkeling

"Terpen- en wierdenland, een verhaal in ontwikkeling' is een onderzoek naar de sporen van de ontstaansgeschiedenis van wierdendorpen en het omliggende landschap. In Groningen werden de dorpen Ulrum, Warffum en Godlinze onderzocht. In Friesland waren dat Firdgum, Wijnaldum en Hallum. Doel van het project is om de historische verhalen van deze dorpen zichtbaar te maken, zodat inwoners en bezoekers van de dorpen de geschiedenis kunnen beleven. Het is een samenwerkingsproject van Landschapsbeheer Groningen, Landschapsbeheer Friesland, het Kenniscentrum voor de archeologie van het terpen- en wierdenland (het Terpencentrum) van de Rijksuniversiteit Groningen en Museum Wierdenland, dat partner is van het Terpencentrum.

Verhaal vertellen

In ieder dorp werd een werkgroep gevormd van vertegenwoordigers van de samenwerkende organisaties en dorpsbewoners. Samen bedachten ze hoe karakteristieke elementen en structuren duurzaam hersteld, beheerd en ontwikkeld kunnen worden en hoe het dorpsverhaal het beste verteld kan worden. De dorpen waren niet alleen betrokken bij het onderzoek en het uitwerken van ideeën, maar ook bij de uitvoering van de herstelmaatregelen. Zo werken dorpsbewoners actief mee aan het behoud en herstel van de kwaliteit van het landschap en de leefomgeving. Het project is niet alleen bedoeld om het landschap te behouden maar ook om een economische impuls te geven aan het gebied.

Voorbeeld voor andere dorpen

De werkwijze met de zes wierdendorpen moet een voorbeeld worden voor andere belangrijke wierden- en terpendorpen in Groningen en Friesland. Met behulp van regiomarketing, exposities, voorlichting en educatie moeten nog meer dorpsbewoners en bezoekers nieuwsgierig worden naar de geschiedenis van het terpen- en wierdenland.

KERNKARAKTERISTIEKEN WIERDENLAND & WADDENKUST

Dit project heeft betrekking op een aantal kernkarakteristieken van het Wierdenland & Waddenkust. Die kernkarakteristieken zijn uiteengezet in de gebiedsbiografie.

• De samenhang en het contrast tussen de grootschalige openheid van de kweldervlaktes en de besloten dorpen op de kwelderwallen en de hoger gelegen wierden, samenvallend met voormalige kustlijnen
• Opstrekkende verkaveling dijkenlandschap en onregelmatige verkaveling wierdenlandschap
• De schaal en het karakter van de historisch gegroeide dorpsstructuur van de wierdendorpen
  • Bolvormige kruinige percelen en (opgehoogde wierden) en mieden
  • De zichtbaarheid van de hoogteverschillen in en rondom de wierden. De wierden vallen in reeksen samen met de voormalige kustlijn, en langs natuurlijke waterlopen (maren) waarbij de wierden als eilandjes in open agrarisch gebied liggen
  • Cultuurhistorische en hoge archeologische waarde van de wierden, dobben, dijken, Middeleeuwse kerken, eendenkooien, typische bebouwingsstructuren en ecologische relicten van Middeleeuwse landbouwgewassen
  • Restanten van Middeleeuwse onregelmatige blokverkaveling
  • Een verbindend systeem van oorspronkelijke en bevaarbare maren, aantakkend op wierdendorpen